AHLÂKİ davranışlar kişiliğimizin bir parçasıdır. Biz farkında olsak da olmasak da bütün davranışlarımızda, insanlarla olan ilişkilerimizde, olaylara bakış açımızda, dünya görüşümüzde, duygusal tepkilerimizde çocukluktan kalan izler vardır. Her çocuk, normal şartlar altında, “okul öncesi dönem” olanak İsimlendirdiğimiz eğitim açısından çok önemli olan ilk altı yılım aile içinde geçirir. Aileden aldığı eğitime bağlı olarak, olumlu veya olumsuz bir takım kişilik özellikleri kazanır. Okula başladıklarında bazı çocuklar okula çabuk uyum sağladıkları, kendi kendilerine yetebildikleri, tuvalet ihtiyacını giderme, yeme-içme, temizlik, eşyalarına sahip çıkma gibi (emel becerileri kazandıkları, kurallara uydukları, arkadaşlarıyla iyi geçindikleri, anne ve babanın uyarmasına ve takibine gerek kalmadan ev ödevlerini yaptıkları halde, bazı çocukların bunları yerine getirmede zorlandıkları görülmektedir. Bu çocukların aileleri incelendiğinde aralarındaki farkın aileden aldıkları eğitimden kaynaklandığı ortaya çıkmaktadır. Aileden eksik veya kötü eğitim alan bir çocuk okulda beklenen başarıyı gösteremez. Kötü ve başarısız çocuk yoktur, kötü eğitilmiş ve başarısızlığa itilmiş çocuk vardır. Kötü eğitilmiş veya ihmal edilmiş bir çocukta ahlaki duygular gelişmez. Bir çocuk arkadaşlarıyla iyi geçinemiyor, bir anlaşmazlıkta saldırgan davranışlar gösteriyor, küfrediyorsa. Üstüne başına ve temizliğe dikkat etmiyorsa. Ders dinlemiyor, ödevlerini yapmadan geliyor, kurallara uymuyor, okulun eşyalarına zarar veriyorsa. Ceza aldığında tutumunda bir değişiklik olmuyor, sıkıştığında yalan söylüyorsa. Bu çocuğun ailesi incelendiğinde, ortaya kesinlikle kötü bir aile modeli çıkacaktı.
Ahlaki davranışlar, bireyin doğru ile yanlışı ayırt etme yeteneği ve bu doğrultuda etik değerlere uygun bir şekilde hareket etmesini içerir. Ahlaki davranışlar, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde önemli bir role sahiptir. Bu yazıda, ahlaki davranışların ne olduğu, neden önemli olduğu ve günlük hayatımızda nasıl uygulandığı konularına odaklanacağız.
- Ahlaki Davranışların Tanımı: Ahlaki davranışlar, insanların etik değerlere uygun bir şekilde hareket etmelerini ifade eder. Bu davranışlar genellikle dürüstlük, saygı, adalet, sorumluluk, hoşgörü ve özveri gibi temel değerlere dayanır.
- Ahlaki Davranışların Önemi: a. Toplumsal Düzeyde: Ahlaki davranışlar, bir toplumun dayanışma ve uyum içinde olmasını sağlar. Toplumun temel değerlere saygı göstermesi, güven ortamını oluşturur.
b. Bireysel Düzeyde: Ahlaki davranışlar, bireyin ruhsal ve duygusal sağlığına olumlu bir etki yapar. Dürüstlük ve saygı gibi değerler, bireyin kendine saygısını artırır.
- Ahlaki Davranışların Temel İlkeleri: a. Dürüstlük: Gerçeğe sadık olma ve başkalarını kandırmamak.
b. Saygı: Herkesin haklarına ve fikirlerine saygı gösterme.
c. Adalet: Herkese eşit ve adil davranma.
d. Sorumluluk: Yapılan eylemlerin sonuçlarına karşı sorumluluk alma.
e. Hoşgörü: Farklılıklara saygı gösterme ve anlayışlı olma.
- Günlük Hayatta Ahlaki Davranışlar: a. İş Hayatında: Etik kurallara uygun iş yapma, dürüst iletişim.
b. Aile İlişkilerinde: Saygılı iletişim, sorumluluk paylaşımı.
c. Toplumsal Etkileşimlerde: Yardımseverlik, hoşgörü ve empati.
- Ahlaki Davranışların Zorlukları ve Çözümleri: a. Etik Zorluklar: Karar verme süreçlerinde etik çatışmalar.
b. Toplumsal Baskı: Toplumsal normlara uymak konusundaki baskılar.
Çözümler: Eğitim, bilinçlendirme ve etik kurullara başvurmak.