Çocuklar belli gelişim evrelerinde inatçı, kuralları çiğneyen, dur-sustan anlamayan, başına buyruk hareket eden bir
kişilik sergileyerek anne babaları zor durumda bırakırlar. İlk kritik dönem birinci yaş: Çocuk bir yaşından sonra yani yürüme ve konuşma becerisi kazandıktan sonra inatçı davranışlar göstermeye başlar. Anne babanın dediğinin tersini yapmaktan ve kuralları çiğnemekten zevk alır gibidir. Anne “yapma” dedikçe inadına istenmeyen davranışı tekrarlar. İstenmeyen davranışları tekrarlayan bir çocuğun amacı sizi kızdırmak ve çileden çıkarmak değildir. Niyeti koyduğunuz kuralın veya istemediğiniz davranışın ne kadar önemli olduğunu denemektir. Siz aynı olumsuz davranışa aynı tepkiyi
gösterdikçe ve taviz vermedikçe gerçeği kabullenip sınırları zorlamayacaktır. Çocuk ben merkezci (egosantrik) bir kişiliğe sahiptir. Haz ilkesine göre hareket eder. Herkesin ona hizmet etmesini ve her isteğinin yerine getirilmesini ister. Yoktan anlamaz, isteğinin geri çevrilmesinden veya ertelenmesinden hoşlanmaz. Eğer istediği gerçekte ihtiyacı olan bir şeyse ve temini de mümkün ise anne baba çocuğu fazla üzmeden ihtiyacını yerine getirmelidir. Çocuktan her şeyi mükemmel yapmasın beklememeli, küçük yanlışlarını görmezden gelmeli, deneme yanılma yapmasına izin vermeli, başarılı işlerini överek öz güvenini güçlendirmeliyiz. İstediği şey para ve zaman yönünden temini zor ve çocuk için de gereksiz ise sebebini “İstediğin şeye yetecek kadar paramız yok” veya “Gecenin bu saatinde bakkal kapalı olduğu için istediğin şeyi alamam” gibi açıklama yaparak istediği şeyi temin edemeyeceğinizi anlatmanız gerekir. Buna rağmen isteğinin yerine getirilmesi için küser, ağlar, tepinir ve avazının çıktığı kadar bağırabilir. Anne baba oyuna gelip onu susturmak için isteğini yerine getirdiği zaman çocuk ağlayarak veya tepinerek isteğine kavuşmayı öğrenir ve bunu kullanmaya başlar.
- Doğumdan 2 Yaşına Kadar: Temel Bağlanma ve Temel Güven Evresi
Bu dönemde çocuk, dünyayı algılamaya ve etrafındaki temel güveni kurmaya başlar. Ebeveynlerin duyarlılık göstererek, bebeğin ihtiyaçlarına zamanında cevap vermesi, güvenli bir bağlanmanın temelini oluşturur. Bu dönemde ebeveynler, çocuklarıyla göz teması kurarak, sakin ve güvenli bir ortam sağlamalıdır.
- 2-6 Yaş: Otonomi ve Utangaçlık Evresi
Çocuklar bu dönemde bağımsızlık kazanmaya çalışırken, aynı zamanda kurallara uymayı öğrenirler. Ebeveynlerin sabırlı olması ve çocuğun gelişimine uygun sorumluluklar vermesi önemlidir. Utangaçlık evresinde, çocuklar yeni ilişkilere açılmaya çalışır ve sosyal becerilerini geliştirirler. Ebeveynler, çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını anlamak ve destek olmak adına önemli bir rol oynarlar.
- 6-12 Yaş: Kimlik ve Çalışkanlık Evresi
İlkokul çağındaki çocuklar, kimliklerini bulma sürecine girmişlerdir. Arkadaş ilişkileri, akademik başarılar ve hobiler bu dönemde önem kazanır. Ebeveynler, çocuklarının ilgi alanlarına saygı göstermeli ve onları desteklemelidir. Aynı zamanda, sorumluluk almayı öğrenmelerine yardımcı olmak, bu evrede kritik bir rol oynar.
- Ergenlik Dönemi: Bağımsızlık ve Kimlik Arayışı
Ergenlik, çocuk gelişiminin en karmaşık evrelerinden biridir. Kimlik oluşturma, cinsel kimlik, arkadaşlık ilişkileri ve bağımsızlık bu dönemin ana konularıdır. Ebeveynler, gençlerinin duygusal dalgalanmalarını anlamaya çalışmalı ve açık iletişimi sürdürmelidir. Sınırlar belirleme ve sorumlulukları paylaşma, ergenlerin güvenini kazanmak için önemlidir.