DİN DUYGUSU sadece yüce bir güce sığınmadan ve bağlanmadan ibaret değildir; içersinde ahlâki duyguları da barındırır. Allah’a iman eden bir mümin, “âmetü”de ifade edilen temel esaslara (meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, kadere, hayır ve şerrin Allah’tan olduğuna, öldükten sonra dirilmeye) da inanmış ve iman etmiş sayılır. Bu kişinin imanı davranışlarına yansır; bu davranışlar onda bir ahlâk ve
karakter yapısı oluşturur. Ahlâk, geniş anlamıyla, toplum içinde yaşayan insanların uymak zorunda olduğu kurallar ve davranışlardır. Yalan söylememek, dürüst olmak, anne babaya, ilim sahiplerine ve yöneticilere saygı göstermek, sözünde durmak, dedikodu yapmamak, sır saklamak, güvenilir olmak, temiz olmak, çevremizi kirletmemek, kaynakları israf etmemek, hoşgörülü ve affedici olmak, emrimizdeki insanlara zulmetmemek, insan hak ve özgürlüklerine saygılı olmak, adil olmak, hayvanlara eziyet etmemek ilk anda sayabileceğimiz güzel ahlak örnekleridir. “Görgü ve nezaket kuralları” adı verilen bu davranışlar evrensel olup bütün semavi dinler ve medeni toplumlar için geçerlidir. Peygamberimiz, “Din güzel ahlâktan ibarettir. Ben ahlâkın güzelliklerini tamamlamak üzere gönderildim,” derken ahlâl ı (kıvranışların önemine dikkatimizi çekmektedir. Bu davranırlara uymak için insanın güçlü bir iradeye sahip olması gemi, ir. . Namaz, oruç, zekat gibi farz ibadetlerin bir amacı da İnsana irade eğitimi yaptırmak ve güçlü bir irade kazandırmaktır. bilişsel gelişim kuramına göre, çocukta ahlâk gelişim üç aşamada gerçekleşir:
1. Ahlâk Öncesi Evre: Kurallara uyma kavramının olmadığı 0-2 yaş dönemini kapsar.
2. Bağımlı Ahlâk Evresi: İki aşamada gerçekleşen bağımlı
ahlâk dönemi 2-10 yaşlar arasını kapsar:
a. Benmerkezci (Egosantrizm) Aşama: Çocuk 2-7 yaşları
arasında ahlâkı anne babanın koyduğu kurallara aynen uyma, otorite ve cezaya boyun eğme şeklinde algılar. Bir şey kötüdür, çünkü büyükler öyle öğretmişlerdir. Bir şey ya doğrudur ya yanlıştır. Çocuk bu evrede “niyet ve kasıt” gibi soyut
kavramları anlayamaz. Doğru ve yanlış bir olayın sonucuna
yani mutlak zarara bağlıdır.
Piaget, çocuklar üzerinde yaptığı araştırmada şu soruyu
sormuştur: “Annesine yardım etmek isteyen bir çocuk elindeki tepsiyi düşürüp on bardak kırar. Bir başka çocuk ta annesinden habersiz reçel çalmak isterken bir bardak kırar. Sizce
hangi çocuk yaramazdır?” Yedi yaşın altındaki çocukların tamamına yakını on bardak kıran çocuğun yaramaz olduğunu
söylemiştir. Araştırmanın devamında aynı çocuklar on bardak kırana daha ağır bir ceza verilmesi gerektiğini söylemişlerdir.
- Ahlaki Değerlerin Tanımlanması:
Çocuklara ahlaki değerleri öğretmek, onların doğru ile yanlışı, iyi ile kötüyü anlamalarına yardımcı olur. Paylaşma, dürüstlük, saygı, sorumluluk, hoşgörü gibi temel değerler, çocukların karakterlerini şekillendirir.
- Model Olma:
Ebeveynler ve diğer yetişkin figürler, çocukların en önemli rol modelleridir. Çocuklar, çevrelerindeki yetişkinlerin davranışlarını gözlemleyerek öğrenirler. Bu nedenle, yetişkinlerin ahlaki değerlere uygun davranış sergilemeleri, çocukların bu değerleri benimsemelerini kolaylaştırır.
- Empati Geliştirme:
Empati, başkalarının duygularını anlama ve değer verme yeteneğidir. Çocuklara empati öğretilmesi, onların insan ilişkilerinde daha başarılı olmalarına ve topluma olumlu bir katkıda bulunmalarına yardımcı olur.
- Dürüstlük ve Sorumluluk:
Dürüstlük, çocuklarda güven duygusunu geliştirir. Aynı zamanda, sorumluluk almak da çocukların bağımsızlığını artırır. Bu değerler, çocukların gelecekteki sorumluluklarını daha bilinçli bir şekilde üstlenmelerine yardımcı olur.
- Eğitim ve İletişim:
Çocuklara ahlaki değerleri öğretmek için eğitim ve iletişim önemlidir. Aile içinde, okulda ve toplumda düzenlenen etkinliklerle çocuklara ahlaki değerlerin neden önemli olduğu açıklanmalıdır.
- Ödüllendirme ve Teşvik Etme:
Çocuklar, olumlu davranışlarıyla ödüllendirildiklerinde ve teşvik edildiklerinde, bu davranışları sürdürme eğilimindedirler. Olumlu davranışları ödüllendirmek, çocuklarda ahlaki değerlere bağlılığı artırabilir.