Ebü’l-Mansûr Muvaffak Kimdir?

ebü’l-mansûr muvaffak; İran’da yetişen büyük kimya âlimi. İsmi Muvaffak bin Ali el-Hirevî olup,
künyesi Ebü l-Mansûr’dur. Doğum ve vefât târih leri bilinmemektedir. Hayâtı hakkında b ilinen
tek husus,  seneleri arasında süren Sâmânî hükmini  Emin Mansûr bin Nuh ile aynı zamânda yaymlığıdır.
Ebü’l-Mansûr, kimy* ilmiyle ilgili araştırımı v« çalışmalarını, daha /ıyA de insanların günlük hıı yâtı ile ilgili konular ü/u rine topladı. Kimya ilmi nin pratik sonuçlarını, in san hayâtında ilk defa olarak kullanan âlim ol du. Kalsiyum sülfatı belli sıcaklıkta ısıttıktan sonra, elde ettiği alçıyı yumurta akıyla karıştırarak, kırıkla rın sarılmasında kullandı ve böylece, kırıkların sıhhatli kaynamasını temin etti. George Sarton, bilim târihi ile ilgili eserinde, bu âlimden şöyle bahsetmektedir: “Ebü’l-Mansûr, zamânının bir tanesi idi. Bakır oksidi tam anlamıyla inceleyip, İlmî tanımını ortaya koymuştur. Ayrıca sürme taşı yâni antimonu I lııı’l Mansûr Muvaffak  üzerinde yaptığı , bakırın,ı ile teması sonucu
yüzeyinde yeşilimsi tubakanın teşekkül etlisini tesbit etti. Bu oksid  saçların par Ink, siyah renge boyanın ısında kullandı. Bakırın kurşunun bütün bilediklerini biliyor ve çeşitli ilanlarda kullanıyordu. Kimya tarihçisi Holmyırd, The Makers of Chemistry
adlı eserinde bu  ilim den bahsederken; “Ebü’l-Mansûr, bakır bileşiklerinde bir otorite
idi. Bakır sülfatın ve antimonun mütehassısı idi. O devirde İsfehan bölgesi en kaliteli zehirlerin îmâl edildiği bölge idi. Bu da tabiatıyla bakır sülfat ve  antimonun tanınması sebebiyle oldu” demektedir. Civa üzerinde de araştırmalar yapan Ebü’l- Mansûr, salisilik asidi (Aspirin’in esas maddesini) de îmâl etmeğe muvaffak oldu. İlâç îmâlâtında filtrasyon (süzme) ve buharlaştırma metotunu
geliştirdi. Deniz suyunun filtrasyonunu gerçekleştirdi. Diğer âlimlerden farklı olarak, kimya ilmindeki ilgi çeken keşfleriyle meşhûr oldu. İlim târihçisi Celal Mazhar, Eser-ül-Arab fil- Hadâret-il-Avrubiyyeti adlı eserinde, çağdaş medeniyetin kuruluşu konusunu incelerken, Ebü’l- Mansûr hakkında şöyle demektedir : onuncu asırda, İslâm âlemi kimya dalında dâhî bir kimyacıya şâhid oldu. Bu âlim, çok önemli kimyevî keşifler ortaya koymuştu. Adı Ebü’l-Mansûr olan bu âlim, kimya târihinde ilk defa sodyum karbonat ile potasyum karbonatı birbirinden ayırt etmiştir