Hâkim İmâdüddîn Şîrâzî Kimdir?

İran’da ye tişe n tıp  âlimlerinden. İsmi, İmâdüddîn bin Mes’ûd Şîrâzî’dir. İmâdüddîn Şirâzî, 1515 (H. 921) senesinde doğmuş ve 1592 (H. 1000) yılında vefât etmiştir. Aile mesleği olan tıp tahsilini tamamladıktan sonra, Şirvan vâlisi Abdullah Han İstâclî’nin emrine girdi. Daha sonra Şalı İnli masb’ın (1524-1576) um riyle Meşhed’de Imflıı» ı Ali Rızâ’nın kabrine ynluıı kurulan hastaneye guvlı İmâdüddîn Şîrâzî, komi sunda çok bilgili bir tahılı ileri gelen bir yazar oldu ğu için; Hâce Hând Mnh mûd, Bâbür hükümdün Ekber Şah’ın sarayının ileri gelen tabiblerinduıı Ebü’l-Feth Geylânî ve Su fevî devrinin tanınmış t ji bibi Gıyâseddîn Mansuı Şîrâzî onun derslerindi bulundular. Tıp alanındfl yaptığı çalışmaların ho
men hepsini eserlerinde toplamıştır. Kendisi gibi oğlu Hakîm Muhammed Bikâî de tabip olup, gö/ hastalıklarında söz sahibi idi. İmâdüddîn Şîrâzî’nin eserlerinin en önemlileri şunlardır:
1-Şerhu Tasrîh-i Kânun:
İbn-i Sînâ’nın El-Kânûn
adlı eserindeki anatomi
ile ilgili bölümün
açıklamasıdır. 1565 senesinde
iki cilt olarak yazı (,.ı olarak yazılan bu eserde
afyonun özellikleri,
layda ve zararları bildirilmektedir.
Yeni Delhi Tıp
Araştırma Kütüphânesi,
l’atna Huda Bahş Kütüphânesi,
Haydarâbâd Devlet
Merkez Kütüphânesi
ve Lahor Üniversite Kütüphânesi’nde
yazmaları
vardır.
3-Risâlât-i Atşâk:
Frengi hastalığı hakkında
yazılan ilk eserdir. Ona
göre daha önceki tabipler,
bu hastalığı bildirmemiştir.
Sâdece Behâuddevle
Nûr Bahşi, yazdığı
Hulâsat-ül-Tecârib isimli
eserinde teferruatlı bir
şekilde bu hastalıktan
bahsetmiştir. Risâlât-i Atşâk,
İngilizce’ye tercüme
edilerek Annals of Medical
History’de yayınlanmıştır.
Eserin yazmaları,
Hindistan kütüphânelerinde
mevcuttur.
4-Kitab-üt-teşrih: Anatomiyi
konu alan bu eserin
bilinen tek yazması Ridâ
Kütüphânesi’nde mevcuttur.
5-Risâle-i Cudrî: Çiçek
hastalığı hakkında bir
eserdir, İmâdüddîn, çiçek
hastalığından bahseden
pek az tabipten biridir.
6-EI-Mürekkebât-uşŞâhiyye:
Şah Tahmasb’a
ithaf edilen eser, İmâdüddîn’in
en önemli eserlerinden
biridir. 108 sahifeden
meydana gelen eser,
bir önsöz, yirmi beş bölüm
ve bir son sözden
ibarettir.
İmâdüddîn’in yazmış
olduğu diğer eserler şunlardır:
1-Risâle-i Fâd-ı
Zehr, 2-Risâle-i Yâkûtî, 3-
Risâle-i Cüb-i Çinî, 4-Risâle-
i Atrilâl, 5-Risâle der
Bâb-ı Kal’a-i Âsâr, 6-Risâ