Kismillahirrahmanirrahim, sözcüğünden
llurct olan Besmeleyi, kelimesi kelimesine
lllıkçc’ye tercüme etmek mümkün değil Çünkü Besmele Kur’an’ın özetidir demi.Onun için Besmelenin ancak kısa
Türkçe’ye aktarılabilir ve şöyle ifade
Rahman ve Rahim Allah adıyla baş-
I mm, okurum veya yazarım.’
bismillahdaki “İsim” kelimesinin başına
İm “ba” harfi getirilmiştir. Bu harf, kendin
den önce var olduğu düşünülen bir fiile
sonraki cümleyi bağlamak için kullanılmış
tır. ‘ba’ harfinden önce var sayılan fiil, baj
larım, ‘okurum’, ‘yaparım’ şeklinde şimdik
zaman sîgası olabileceği gibi; ‘başla’, ‘oku’
‘yap’ şeklinde emir de olabilir. Buna gön
Besmele, bu fiillerden birisinin var kabul
edilmesiyle beş kelimeden meydana gelini’
olur.
Kur’ân-ı Kerim, ana konuları içinde Al
lah ile âlem, özellikle de insanlık âlemi ara
sındaki münasebeti de ele alır. Besmele’niı
başındaki “ba” edatı bu münasebeti ortay;
koymakta ve kulun Yaratanından yardım is
teyerek hep Ona bağlı kalışını ifade etmek
tedir.
Bismillah’taki “ba” harfi vasıtalık ifadı
eder. Bu fonksiyonuyla, besmeleye şu anla
mı katar: “Bütün hâdiseler, Allah’ın yaratmasıyla, ortaya çıkar; bütün yaratıklar
O’nun vücuda getirmesiyle meydana gelir
Çünkü Rahman ve Rahim olan denin
ce, sanki önce yokmuş sonra olmuş anlamı
akla geliyor. Diğerinde ise, esirgemek kıs
kançlık, cimrilik manasına da geldiği için
ifade yerini bulmuyor.
Şimdi Besmeleyi oluşturan, İSİM, Al,
LAH, RAHMAN VE RAHİM kelimelerim
inceleyelim ve manalarını anlamaya
İSİM: Kur’an diyor ki, ‘ve lillahi’l Esma
ül-Hüsnâ’ ‘Allah’ın güzel isimleri vardır.
(A’raf 7/180). Peygamber efendimiz bu
yürüyor ki: ‘Allah’ın 99 ismi var, kim ki on
lan sayıp bellese Cennete girer’ (Buhari),
Diğer bir rivayette de Allah’ın 1001 ismi
olduğu ifade ediliyor ki bunlar kitap ve
nette mevcuttur. Cenab-ı Hakkın Zati isimleri olduğu gibi fiili isimleri de vardır. Bu
ili isimlerin, Gaffar (bağışlayan), Rezzak
rızık veren), Muhyi (ölümü yaratan) ve Mü
mit (dirilten) gibi pek çok çeşitleri vardır
müritliğe kabul eder ve etkisinde kaldığı Al
lah’ın O ismini görev olarak verir. Mürit dc
zikrini O isme teksif olur. Böylece keşiflerin
kapısı daha kolay açılmış olur.
Allah’ı bu kadar çok isimle anmanın hik
meti, kainattaki mevcudatın çeşitlerine,
fertlerine ve çokluklarına olan nispetinden
dir. O nispet, kulun işine yardım edici bir
ruh gibi olur. Besmele ile işe başlamak ise o
yardımı istemek ve onu hak etmek demektir.
Bu nedenle hiç kimse Besmelesiz işe
başlamamak.
ALLAH: Zata ait özel bir isimdir, Allah’ın
diğer bütün isim ve sıfatlarını içerir.
“Allah” lâfzının manası, “ulûhiyyet” yalnız
O ’nundur demektir. “Ulûhiyyet”, Onun
“Celâl” sıfatının bir gereğidir. Bu durumda,
Bismillah’ın anlamı, “Kuvvet ve kudretiyle
eşsiz ve tek olanın ismi ile” demektir. Allah’ın
ismi ile kalpler aydınlanır ve istiklâlini
kazanır, yükselir. Yine bu isimle, bütün
.ısa, endişe ve tedirginlik kaybolup dağılır,
t )ıııın rahmetiyle ruhlar marifete erer ve ralı.
ıt bir soluk alır. “Bismillah” ile her arzu
verine gelir.
Arapça’da, tesniye ve çoğulu olmayan
ıek kelimedir.
İmam Buhari, Tarih’inde, İsimler içinde
Allah isminin, İsm-i Azam olduğunu ifade
• diyor. Diğer isimler sıfata delalet ederken,
Allah lafzı Zata delalet ediyor. Onun yerini hiçbir isim tutmuyor. Bu nedenle İsl.
ıın’a giriş cümlesi olan Kelime-i Şehadet
ancak onunla geçerli olur. Kelime-i Şehadet
teki ‘Allah’ lafzı yerine Allah’ın başka bir
ismi mesela ‘Eşhedü enla ilahe İlla Rahman
veya Rahim veya Küddus’ denilse, şehadet
gcçcrli sayılmaz ve bununla bir gayri Müslim,
Müslüman olmuş olmaz.
RAHMAN VE RAHİM: Bu iki kelime kökünden gelmektedir. Yani Allah
esi ve benzeri olmayan bir rahmete sahiptir
Rahman, sonsuz merhamet edici, sonsııı
nimetlerle besleyici manasına gelir. 11/
Peygamber, Buhari ve Müslimde yer aU
bir hadisinde ‘Allah’ın yüz rahmeti vardıl
birini Dünyaya indirmiştir ve bütün mahlıı
katı arasında taksim etmiştir, mahlukat ılı
onunla birbirlerine merhamet ederler, lıiı
hayvanın yavrusuna basmamak için ayağın
kaldırması bu merhamettendir. Geriye kn
lan doksan dokuz rahmeti ise kendisimlı
bırakmıştır ve onunla kullarına merhamd
edecek.’ buyrulmuştur. Rahman ve Rahim
rahmetin bütün mana ve alanlarını kapsa
maktadır. Rahman Allah’ın özel isimlerin
dendir. ‘Rezzak’ (Rızık veren) anlamına gc
lir. Allah’a has bir sıfattır, kullarda bulun
maz, tercüme de edilmez.
Rahim de Rahman gibi bir sıfattır, fakaı
Rahman Allah’a has değil genel bir sıfattır
‘Bağışlamak, af etmek, manasına gelir ki bu
sıfat insanlarda da bulunur. Bu nedenle
‘Rahim’ ismi verilebilir, Rah- Rezzak; ismi verilmez, ancak Ab-
veya Abdurrezzak ismi konabilir
özel bir ismi ve Allah’a has olan
Kur’an’da bir çok yerde Allah’la
anlamında kullanılmıştır: “İster Allah diye
ister Rahman diye çağırın, hangisi, en güzel isimler O’nunlııı
İsra, 17/110). “Rahman’ın .
hiç bir düzensizlik göremezsin.”
67/3). “Rahman, Kur’an’ı (Rahman/l, 2) manasına gelen Rahman Allah’ın
İrade, Kudret, Kelam, Semi’ (işiten),
(gören) sıfatlarını da içerir. Çünkü O
canlıların ihtiyacını bilir, bütün caniliğinden anlar, onlarla ilham yoluyla bütün canlıların sesini işitir ve rızıı muhtaç bütün canlıları görür ve bu. uygun rızıklar vermeye gücü yani
kudreti ve iradesi de vardır. Daha çok ılı1
yaya bakan Rahman isminde Allah’ın A
yani adil sıfatı vardır ki, rızka muhtaç
canlılara fark gözetmeksizin rızkını veri
Mü’mine de kafire de aynı adaletle
ulaştırıyor. Rahim ismi ise, Ahirete bakı»
ve sadece müminleri kapsıyor. Başlangı
çalışana ve çalışmayana bakmadan, onu cuda getirerek öylece idare etmek ve on
rızkını vermek, Allah Teâlâ’nın Rahman eseri iken, sonradan çalışana semeresini vermek de O’nun Rahim
sıfatının sonucudur. Bu da kemal
siyle ahirette tecelli eder. Bu sebeple dem
ki “Allah Teâlâ, ahiretin Rahîmidir. Yı
ahiret günü bütün müminlere rahmeti
muamele eder.”
‘Rahman da ‘Rahim de Allah’ın merlı
metini ifade eder. Ancak ikisinin arasın
şöyle ince bir fark var: Rahman Allah’ın ı
geniş merhametini ifade ederken, Rahim
tadır. Her yerde tecellisi görülmekte)
Atomun içinden galeksilerin ücra köşeli
ne kadar. Ancak onu bulup çıkarmağa
kes muvaffak olamaz. Onu bulup tütül
insan arşa çıkabilir. y
Bediüzzaman, İşaratü’l î ’caz tefsirin n
Kur’an’ın bir özeti olan besmeleyi şöyle
sir eder: Kur’an’ın dört ana konusu varıl
Bunlar: Tevhid, Nübüvet, Haşir ve Adalı
le ibadettir. Kur’an’ın bu dört ana komi
her surede olduğu gibi, bir ayet olan İntimelede de vardır: Besmelenin başında gi|
olan ‘Ya Muhammed bu cümleyi (Besnıdyi) insanlara söyle ve öğret’ emri, Nübiivv
gamber olmasaydı tebliğ ve talim olmaz
Besmeledeki ‘Allah’ da tevhide yani Allah’ın varlığı ve birliğine işarettir. Rahim
sıfatı ise nizam ve adalete işarettir, çünkü
Rezzak-ı Mutlak olan Allah bütün canlıların rızıklarını adil bir şekilde veriyor,
gözetmiyor. Rahim sıfatı da ahirete işaret ediyor. Tam orada tecelli edecek.
KUR’AN-I Kerimin anlatmak
bütün hakikatlar, özet olarak Besmele mevcuttur ve Besmele bu haliyle de harikalık onun tesir gücüne
ışımaktadır ki, Allah Resulü ‘Besmele
kullanılmayan her iş, bereketsizdir, demi
ve köksüzdür’ buyurur