Nisaburi Garaib’ul Kur’an adlı tefsirinde
bir hadis-i şerife dayanarak Besmelenin tarihçesi
hakkında şunları yazıyor:
Kur’an’ın bir ayeti olan Besmele en önce
ilk insan ve ilk peygamber olan Hz. Adem’e
indirildi. Hz. Adem, Besmele ayeti inince;
hürriyyetim (neslim) Besmeleyi okuduğu
rece azaptan kurtulur’ buyurmuştur. Daha
sonra Besmele göğe çekilir ve ikinci del.
yer yüzüne Hz İbrahim zamanında iner.
Hz. İbrahim Nemrut tarafından ateşe atılınca
imdadına besmele yetişir; onu okur ve
ateş bilindiği gibi Hz. İbrahim’e zarar vermez.
Daha sonra besmele yine göğe çekilir.
Üçüncü defa olarak Hz Süleyman’a iner.
Hz. Süleyman’dan sonra tekrar göğe çekilir
ve son olarak Hz. Muhammed’e (s.a.v.)
iner ve Kur’an’la birlikte kıyamete kadar
devam edecektir.
Beğavi’nin Mealimü’t Tenzil adlı tefsirine
göre, Hz Peygamber önceleri bir işe başlarken
veya bir şey yazdırırken ‘Bismike Allahümme
(Senin adınla başlıyorum Allahım)
derdi.
Hz. Nuh’un gemisini ilk defa hareket ettirince
söylemiş olduğu besmeleyi bize
bildiren ‘Bismillahi mecraha ve mürsaha’
(geminin hareketi de durması da Allahın
adıyladır) ayeti inince Hz. Peygamber ‘Bismillah’
demeye ve yazmaya başladı. Daha
sonra bir ayette ‘Rahman’ kelimesi inince
Hz. Peygamber ‘Bismillahirrahman’ demeye
başladı. En son olarak Nemi Suresinin
30. ayeti olan ve Hz. Süleyman’mn Selu-
Melikesi Belkis’e gönderdiği ‘imana davet
mektubu’nun başında yazdığı ‘Bismillalııırahmanirrahim’
şeklinde ifadesini bulan inince, Peygamberimiz artık bu şekilde
söylemeyi telaffuz etti. Hz. Süleyman’ın bir
Minneti olarak mektuplarının başında Besmeleyi
kullandı. Buhari’nin kaydına göre
11/. Peygamberin devlet başkanlarına gönderdiği
mektupların başlıkları şöyleydi:
‘BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM,
Allah kulu ve Peygamberi Muhammed’den
I ars’ın ulusu Kisra’ya…’
‘BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM,
Allah’ın peygamberi Muhammed’den, Habeş
Kralı Necaşi’ye…’
‘BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM,
Allah’ın Resulu Muhammed’den hal
kının ulusu Mukavkıs’a…’
Hz. Peygamber’in Besmele ile başlayan
‘İslama davet’ mektuplarından biri, halen
Topkapı sarayında muhafaza edilmektedir.
Hz. Peygamberimizin bu sünneti, ümeti tarafından yaygın bir şekilde uygulandı ve uygulanıyor. Ahmed bin Hanbel’iıı
Müsnedinde yer alan ‘Besmelesiz başlanan
işte hayır yoktur’ hadisine uyan Müslümanlar, ‘Besmele her hayrın başıdır’ diye
rek bütün hayırlı işlere Besmele ile başlıyorlar.
Hz Peygambere gelen ilk vahiy olan ‘Yaradan
Rabbinin adıyla oku’ meâlindeki ikra’
sûresinin ilk beş ayetinin ilkinde besmele emir ediliyor.
Suyuti’ye göre Besmeleyi ilk yazan Ha
lid bin Said bin El-As’dır. Hz. Peygamber zamanından bu yana İslam dünyasında mektupların başına Beşmelı açılışları ve konuşmaları beşmelı
ılı yapmak yaygın bir gelenek olarak demi
et inektedir. Bugün bir çok İslam ülkeııulı
dilekçelere, yazışmalara, sözleşmeler girişlerine, diplomalara Besmele
ı/ılıyor. İslam filozoflarının etkisinde kadar Meşhur Alman Filozofu Kant dahi, bir
ne! olarak diplomasına Besmele yazdırmış
diploma halen bir Alman müzesinde
muhafaza edilmektedir. eşitli dinlerde de Besmeleye karşılık
kelime ve tabirler vardır: Hinduizm’de
Yahudilikte ‘Ba Şem’, Hıristiyanlıkı.
oğul ve kutsal ruh’ İslamdaki Besıur
karşılığı olarak kullanılmıştır. İslam
esi Cahiliyye dönemi Arapları da deveye
ok atarken ‘bismi’l Lat ve’l Uzza’
diyerek taptıkları putların adıyla işe
Cabir bin Abdullah’ın şu rivayetini nakil ediyor:
“Bismillahirrahmanirrahim sözü, indiği
zaman, üzüntü ve keder dağıldı, rüzgar
durdu. Denizler sakinleşti, hayvanlar
kesildiler, şeytanlar gökten kovuldu ve Allah, yeminle dedi ki, Besmele ile başlanan
her şeyi bereketlendireceğim.”