YENİ DOĞAN BİR BEBEK, dış dünyayı keşfetmede duyularını ve motor becerilerini kullanır. Bebek, haz vermeyen uyaranlara karşı beden pozisyonunu değiştirerek veya ansızın bağılarak ağlama biçiminde tepki gösterir. Fiziksel açıdan rahat olduğunda, annesi tarafından sevildiğinde, altı temizlendiğinde, emzirilip doyurulduğunda, kucağa alındığında haz belirtisi olarak bütün vücudu gevşer, gülümseme ve cıvıldama ile sevincini belli eder. Hazzın en belirgin göstergesi olan gülümseme ve gülme ikinci ayda ortaya çıkmaya başlar. Zamanla refleks davranışlarından amaçlı davranışlara geçer, nesnelerin sürekliliğini anlamaya başlar. İlk aylarda elem (acı) veren uyaranlara karşı ansızın ağlama şeklinde tepki gösteren bir bebek, daha sonra kaçma, saklanma, direnç gösterme ve sözlü anlatım şeklinde tepkiler vermeye başlar. Sözlü tepkiler arttıkça motor tepkilerde azalma görülür. Altı aylık bir bebek, gözü önündeki bir şey kaldırılıp başka bir odaya götürüldüğünde, yani gözünün önünden kaybolduğunda, onun yok olduğunu, evrende böyle bir nesnenin bulunmadığını düşünür. Ancak dokuz aydan sonra gözünün önünden kaldırılan bir nesnenin evrende varlığını sürdürdüğünü anlayabilir.
1. Dönem: Reflex Aşaması (0-1 Ay)
Bu aşamada bebekler, doğuştan gelen reflekslerle tepki verirler. Örneğin, emme refleksi ve kavrama refleksi bu dönemde belirgin olarak görülür. Bebekler, bu refleksler aracılığıyla dünyayla ilk etkileşimlerini kurarlar.
2. Dönem: İlk Koordinasyonlar (1-4 Ay)
Bu evrede bebekler, kas ve sinir sistemlerini daha etkili bir şekilde kullanmayı öğrenirler. Başlangıçta, ellerini ve ayaklarını kasları arasında koordine etmekte zorlanabilirler, ancak zamanla bu becerileri geliştirirler. Nesnelere odaklanma yetenekleri de bu dönemde belirginleşir.
3. Dönem: Hareketlilik ve Keşif (4-8 Ay)
Bu aşamada bebekler, kendi başlarına hareket etmeye başlarlar. Sürünme, emekleme veya desteksiz oturma gibi motor beceriler gelişir. Ayrıca, çevrelerini daha etkili bir şekilde keşfetmeye başlarlar. Nesneleri kavramak, sallamak veya yere bırakmak gibi davranışlar, bu dönemde sıkça görülür.
4. Dönem: Neden-Sonuç İlişkilerini Anlama (8-12 Ay)
Bebekler, bu dönemde eylemleri ile sonuçlar arasındaki ilişkiyi anlamaya başlarlar. Örneğin, bir oyuncuğu salladıklarında ses çıkaracağını anlamaya başlarlar. Bu dönemde dil gelişimi de hızlanır ve bebekler, basit kelimeleri anlamaya ve kullanmaya başlarlar.
5. Dönem: Sembolik Düşünce (12-24 Ay)
Bu son aşamada bebekler, sembolik düşünce yeteneklerini geliştirirler. Nesneleri sembolik olarak kullanabilir, örneğin, bir kumanda gibi bir nesne ile oynayabilirler. Dil becerilerinde de büyük bir gelişim görülür ve bebekler, kelimeleri ve ifadeleri kullanarak düşüncelerini ifade etmeye başlarlar.
Duyusal-hareket dönemi, bireyin bilişsel, duygusal ve fiziksel gelişimini büyük ölçüde etkileyen kritik bir evredir. Ebeveynler ve bakıcılar, bu dönemi anlamak ve desteklemek için çeşitli oyunlar, etkinlikler ve güvenli keşif ortamları sağlayarak bebeklerin sağlıklı gelişimine katkıda bulunabilirler. Bu dönemin önemini kavramak, çocukların doğal keşfetme isteğini teşvik etmek ve bilişsel gelişimlerini desteklemek için önemlidir.